October 24, 2006

ایران کجا است؟


ایران کجا است؟ این کشوری که ما درباره اش هی حرف می زنیم کجا است؟ از چه سال تشکیل شده است؟ مرز هایش به کجا محدود می شوند؟

مشکل اینجا است که داشتم سنت و مدرنیته ی صادق زیبا کلام را می خواندم که بحث می کرد در ابتدای قرن نوزدهم که اولین نوشته های مکتوب خارجی ها در مورد حکومت ایران نشان دهنده ی وضعیت ایران است، از خودم پرسیدم از کدام ایران حرف می زند؟ ایرانی که در ابتدای قرن نوزدهم بود می تواند ملاکی باشد برای ایرانی که بعد از ناصرالدین شاه بود؟ ایرانی که تمام قفقاز و هرات (افعانستان) و شمال شرق (ترکمنستان، ازبکستان و غیره) را از دست داده بود دو ایران متفاوت هستند

مشکل قبل از این هم بود: آخر های مرداد ماه امسال بود و کلاسی که آقای کوثری در مورد ادبیات مشروطه برپا کرده بودند و آخر های یکی از جلسه ها خانومی حرف می زد و در میان کلامش از عبارت مشهور: تاریخ دو هزار و پانصد ساله ی ایران حرف زد (پق خنده ی من را آدم ها را به روی خودشان نیاوردند) خوب، از کدام تاریخ دو هزار و پانصد ساله حرف می زنند؟

اگر آریا پرست و ناسیونالیست هستند، خوب، آرایی ها در زمان ماد ها به ایران آمدند که بیش از سه هزار سال پیش از این است. اگر منظور تاریخ ایران از زمانی است که حکومتی در آن بوده، خوب این به بیش از هشت هزار سال پیش بر می گردد، به خاندان سلطنتی پادشاهان ایلام. اگر منظور همین ایرانی است که ما از آن حرف می زنیم، یعنی مرز های مشخص دارد و حکومت ثابت، خوب این بر می گردد به حدود دویست سال پیش، سال 1780 که در آن حکومت قجر قدرت را به دست گرفت و آغا محمد خان قاجار بر تخت نشست. تا قبل از آن که نزدیک به صد سال هرج و مرج و جنگ داشتیم و چیزی به نام حکومت وجود نداشت

خوب این عبارت دو هزار و پانصد ساله کجاست؟

سوالم را دوباره می پرسم: این ایرانی که هی از آن حرف می زنیم چیست، کجا است؟ از چه زمانی آغاز می شود؟

یا به عبارتی دیگر، مفهوم ذهنی ای که از ایران داریم از کجا منشا می گیرد؟

این مساله گیجم کرده است

سودارو
2006-10-23
ده و سی و یک دقیقه ی صبح